पढाई विकास केन्द्रले वनायो बालबालिकालाई थप उत्साह

ताली ताली ताली बजाई देउन ताली, नाच्न खेल्न मन लाग्छ नगर्नु है गाली, हात मुख धौ हामी सवै मैल फाली भन्दै  यो गीत गाउँछन पाण्डुसैन—६ गुइदेलीका बालबालिकाहरु । शनिवार बेलुकी ५ बजेको समयमा गाउने यी बालबालिकाहरु कालाजग्रा पढाई विकास केन्द्रका सहजकर्ता लाल बहादुर विकको स्वार संगै रमाउँछन् । हात हल्लाई हल्लाई नाच्न थाल्छन् ।

काला जग्रा पढाई विकास केन्द्रमा अध्ययन गर्न आउने दिपेस धामी भन्छन् —शनिवार पनि नजानेको कुरा पढ्न पाउँदा साहै खुसी छु । गीत गाउँन पाएको छु । स्कुलमा पढाई हुने विषयमात्र नभई अरु कथा कविताका किताव पनि पढ्न पाएकै छु । झन यता त हात मुख कसरी धुने र नङ काट्न पनि सिक्न मौका पाएको छु । उनी नजिकैको कैलाश प्राथमिकविद्यालयमा कक्षा ३ मा पढ्ने छात्र हुन् ।

सेभ द चिल्डेन र पीसविन एकिकृत परियोजना बाजुरा जिल्लाका १२ गाविसमा लागू भए संगै पाण्डुसैन ६ मा २०७२ महिनाबाट यो पढाई विकास केन्द्र स्थापना गरिएको हो । केन्द्रको रेकडमा १७ केटा र १६ केटी गरी ३३जनाले नाम दर्ता गराएको भएपनि नियमित आउने भने १९ जना मात्रै छन ।

सोही केन्द्रमा पढ्ने पार्वती वोहरा पनि साहै खुसी देखिन्छन् । उनी भन्छन् —छन्चरवार पनि पढ्न पाएकी छु । पहिला पहिला त घाँस र दाउरा जानु पथ्र्यो । आजकाल त विहान जता गएपनि दिउसो टाला घोइमाग्छु । अनि यहाँ आउछु । स्कूलमा नजानेको कुरा पनि सरलाई सोध्ने मौका पाएँ । “स्कुलमा नजानेको कुरा सिकाई माग्न जाँदा सर भेटिनु हुदैन थियो । टिउसन पढाई माग्नका लागि रुपियाँ नाई” उनले भनिन । उनी पनि ...विद्यालयमा कक्षा ३ मा पढ्छीन् ।

जिल्लाकै सिकाई उपलव्धी दर ४३प्रतिशत मात्र छ । सिकाई उपलव्धी घरमा वृद्धि गर्नको लागि विद्यालयको पढाईले मात्र बृद्धि हुन सक्दैन । घर परिवार र समाज पनि बालबालिकाको पढाई विकास एवं सुधारमा लाग्न अत्यान्तै जरुरी छ । गाउँमा नै योग्य एवं प्रतिवद्ध स्थानीय सहजकर्ताको विकास गरेर उनीहरुलाई पनि सिकाई उपलव्धी दरमा वृद्धि गराउन सकिन्छ र सवैको सहभागितामा एवं सहयोगमा मात्र शैक्षिक गुणस्तर ल्याउनको लागि पढाई विकास केन्द्रको सुरुवात गरिएको कुरा पीसविका प्रदिप राज जोशी बताउनु हुन्छ ।

  उहाँ भन्नु हुन्छ— पाण्डुसैन गाविसमा पीसविनले ९ वटा पढाई विकास केन्द्र स्थापना गरेका छन्् । जिल्लाका अन्य स्थानमा पनि संचालन गरेका छौ । विद्यालयमा पनि निरन्तर मुल्याकन प्रणाली लागू गरेर रिमिडियल कक्षा पनि संचालन गरेको बताउनु हुन्छ ।

त्यसै गरी पाण्डुसैनका अभिभावक हरिचन्द्र वोहारा पनि पढाई विकास केन्द्र संचालन भएकोमा खुसी छन् । शनिवारका दिन खेल्ने मात्र बानीले कपडा च्यातेर ल्याउने । बढी फोहर हुने र पढ भन्दा नमान्ने छोराछोरी आजकाल शनिवारको दिन ४ बज्यो कि पढाई विकास केन्द्रमा जान्छन् । पहिला पहिला स्कुनमा जाउँ भने पनि मान्दैन थिए । आजकाल त शनिवार पनि जान्छन । स्कुलमा पनि गयल हुदैन । शनिवारको पढाईले त बालबालिका सुधार गर्ने औषधि नै भएको बताउछन् । घरमा पनि पढ भन्नै पर्दैन । असल बानीको विकास भएको छ  । पहिलाको भन्दा पढाई भन्दा बानी व्यवहारमा पनि सुधार आएकोमा टोल टोलमा पनि स्थापना गर्नु पर्ने कुरामा जोड दिन्छन् ।

पढाई विकास केन्द्र स्थापना भएकोमा कैलाश प्रा वि. पाण्डुसैन ५ का शिक्षक धन बहादुर लुहार पनि पीसविनलाई धन्यवाद दिन्छन् । घरमा अभिभावकले चासो दिने गरेको र शनिवारमा पनि पढाई हुने गरेकाले कमजोर विद्यार्थी पनि पढाईमा सुधार गर्दै गएकाछनु । पहिला कक्षा ३ मा पुगेका बालबालिकालाई  वाह्रखरी भन्न मुस्किल हुन्थ्यो । आजकाले त जादु नै भएको छ । पढाई विकास केन्द्रमा जाने बालबालिका अरु बालबालिका भन्दा सझा पनि देखिन्छन् । किताव भन्दा बाहिरका कुरा पनि जान्ने भएका छन् । शुक्रबासरीय कार्यक्रममा पनि भाग लिने गरेको छन् । गाउँनमा पनि सिपालु छन् । समुदायको सक्रियता भयो भने पछि मात्र सिकाई उपलव्धी दरमा सुधार आउने कुरा प्रमाणित नै गरेको छ, पढाई विकास केन्द्रले ।

कालाजग्रा पढाई विकास केन्द्रका सहजकर्ता लाल बहादुर वि.क पनि आफुले पाएको ज्ञान दिन पाएकोमा मुसुक्क हाँस्दै आफु भविश्यमा शिक्षक बन्ने योजना बनाएको बताउछन । बाल बालिकाको अभिरुचीका बारेमा जान्ने मौका मिल्यो । जानेको सिप व्यवहारमा उतार्ने मौका मिलेकोमा उनी पनि पीसविनलाई वधाई दिन चाहान्छन् । उनी भन्छन—मेरो पनि समयको सदुपयोग भयो । खाली बसेको थिए । बाल बालिकाकाको सिकाईमा सुधारका लागि पढाई विकास केन्द्र गाउँमा स्थापना हुनु राम्रो हो । तर पढाउनका लागि राम्रो व्यवस्था छैन । पालमा बसाउदा चिसो छ । हिउदको महिनामा त पढाउनै सकिएला जस्तो छैन । पढाउनका लागि सेतो पाटी र मार्कर भएको भए अझै राम्रो हुन्थ्यो । पीसविनलाई पनि कति भन्ने । अव गाउँ परिषदमा भन्नुपर्लाकी भनेर सोचेको छु भन्छन् सहजकर्ता लाल बहादुर वि.क. ।

राज्यले शैक्षिक क्षेत्रमा आवश्यक पर्ने नीति र नियम भएपनि कार्यान्वयनमा भने त्यति जोड दिएको पाइदैन । जिल्ला शिक्षा कार्यालय पनि अनुगमन र मुल्याङ्गन गर्न सक्षम छैन । गैहसरकारी निकायको नेतृत्व लिनै सक्दैन वरु बढीकाममा लगाएकोमा इश्र्या गर्ने गरेको अभिभावकहरुको गुनासो छ । काम मुखी र परिणामुखी भन्दा पनि बजेट र भक्ता मुखी भएको अरोप लगाउँछन् ।